Seksualiteit & Kanker

Seksualiteit en kanker: op het eerste zicht een vreemde combinatie. Bij seksualiteit denken we aan ontspanning en plezier, bij kanker aan het tegenovergestelde. Bovendien gaan we er van uit dat seks sowieso naar de achtergrond verschuift wanneer jij of je partner met kanker te maken krijgt. Toch hoort seksualiteit erbij, ook wanneer je kanker hebt.

Vaak wordt je seksleven inderdaad stilgelegd wanneer de behandeling alle energie opeist. Maar de nood aan intimiteit en lichamelijkheid blijft aanwezig, vaak zelfs sterker dan voordien. Intimiteit, lichamelijk en seks bieden vaak ook troost en steun in onzekere en moeilijke tijden. Terug de draad opnemen na de behandeling is vaak moeilijker dan gedacht. Veranderingen door kanker Wat er door kanker aan je seksleven verandert, verschilt van mens tot mens. Bovendien beleeft iedere patiënt en zijn of haar partner deze veranderingen op een heel eigen manier. Het soort kanker bepaalt mee welke invloed de ziekte heeft op uw seksleven. Zo zorgen kankers die de geslachtsorganen aantasten ( bv. prostaatkanker of baarmoeder(hals)kanker) voor een grotere kans op veranderingen in uw seksueel leven. Sommige mensen met een hersentumor krijgen dan weer extra veel zin in seks of reageren seksueel ontremd. Ook de behandeling(en) kunnen gevolgen hebben voor uw seksleven. Zo hebben ingrijpende operaties als borstamputatie of prostaatoperaties rechtstreeks invloed op de seksualiteitsbeleving. Om seksueel opgewonden te geraken én te blijven is een goed werkend zenuwstelsel nodig. Door sommige operaties zijn de zenuwbanen onder in de buik beschadigd. Soms merken mannen dat hun penis niet meer stijf wordt of ervaren vrouwen vaginale droogte. Dit kan geslachtsgemeenschap pijnlijk, moeilijk of zelfs onmogelijk maken. Naast het zenuwstelsel zijn ook (geslachts-)hormonen nodig voor een goed lopend seksleven. Door hormoontherapie kunnen vrouwen versneld in de overgang raken of kan de vagina droger en kwetsbaarder worden. Door het verlaagde testosterongehalte kan de zin in seks verminderen. Bij mannen kan er ook een verlaagde seksuele zin optreden, net als mogelijke erectieproblemen. Bij sommige vormen of plaatsen van bestraling , kunnen er gevolgen optreden voor eierstokken, bloedvaten of vagina(wand). Bij sommige patiënten kan dit zorgen voor erectieproblemen, overgangsklachten of een anders aanvoelende zaadlozing of orgasme. Ook chemotherapie kan rechtsreeks invloed hebben op de vaginawand of eierstokken. De meeste patiënten hebben echter het meeste last van de bijwerkingen. Vermoeidheid, misselijkheid, veranderingen aan gevoelszenuwen en haaruitval hebben ongetwijfeld invloed op het seksleven. Vaak vragen chemo- en radiotherapie zoveel energie en tijd dat er niks meer overschiet voor seks. Zowel bij mannen als bij vrouwen kan een behandeling de vruchtbaarheid aantasten. Bij een eventuele kinderwens, kan dit een zeer zware klap zijn. Maar ook anders kan een patiënt zich minder man of vrouw voelen. Dit kan invloed hebben op de seksualiteitsbeleving. Sommige patiënten voelen zich minder seksueel aantrekkelijk of zijn bang dat hun partner hen niet meer aantrekkelijk vindt. Uiteraard zijn er niet alleen lichamelijke veranderingen merkbaar. De klap om ernstig ziek te zijn, de angsten die hiermee gepaard gaan en het veranderend zelfbeeld brengen ongekende en heftige emoties mee. Dit is voor patiënten én voor koppels een zware uitdaging. Hoe kunnen ze hiermee omgaan? Wat kan helpen om deze emotioneel zware tijd door te komen en steun te blijven vinden bij elkaar? Belangrijk is om dit te bevragen bij patiënten en hen de kans te bieden hierover te spreken.

 

Informatie geven en seks bespreekbaar maken!

Wanneer patiënten en hun partner vooraf geïnformeerd worden over de mogelijke gevolgen van kanker op hun seksleven, geeft dit hen de gelegenheid om hen samen voor te bereiden en over hun angsten te spreken. Dit zorgt voor minder verrassingen en minder frustratie. Seks kan een andere betekenis krijgen dan voordien. Soms is het (tijdelijk) nodig om op zoek te gaan naar een andere vorm van seksualiteitsbeleving. Soms moet er afscheid genomen worden van de seks zoals het koppel die voordien kende. De pijn die hiermee gepaard gaat, is een soort van rouwproces. Maar tegelijk moet er op zoek gegaan worden naar wat nog wel mogelijk en plezierig is. Belangrijk is om in deze moeilijke en onzekere tijd de behoeften van beide partners bespreekbaar te maken én te houden. Zo voorkom je wederzijdse teleurstelling. De meeste patiënten vinden het erg moeilijk om vooraf, tijdens of na de behandeling seksualiteit te bespreken met hun behandelend arts. Daarom is het belangrijk dat dit thema tijdig op tafel komt te liggen. Welke hulp voor patiënten en hun partner het meest zinvol is, hangt mede af van de ernst en de oorzaak van de moeilijkheden. Seksuele problemen waaraan vooral een psychische oorzaak ten grondslag ligt, zullen meer gebaat zijn bij een psychologische aanpak. Een reeks begeleidende gesprekken kan hier uitkomst bieden. Bij een lichamelijke oorzaak kunnen meer technische oplossingen aangereikt worden. Meestal is de oorzaak echter een combinatie van lichamelijke en psychische factoren. De oplossing zit dan ook vaak in een combinatie van er op een begripvolle, steunende manier over praten én begeleiden naar een nieuwe seksualiteitsbeleving en het bespreekbaar maken van eventuele hulpmiddelen hierbij.